Harmonogram i zasady rekrutacji na rok akademicki 2018/2019

Harmonogram rekrutacji na okcydentalistykę:

Zasady przyjęć na okcydentalistykę:

serwis rekrutacyjny UŁ

 okcydentalistyka w witrynie Instytutu Filozofii UŁ

Reklamy

Moduły na rok akademicki 2018/2019 wybrane!

O trybie wybierania zajęć modułowych oraz decyzjach na przyszły rok akademicki pisze wicedyrektor Instytutu Filozofii dr Krzysztof Kędziora:

Jedną z zalet programu okcydentalistyki jest wielość oferowanych do wyboru zajęć. Studenci po ukończeniu pierwszego roku, na który składają się obowiązkowe kursy, zapoznające z jednej strony z dziejami cywilizacji zachodniej (historią, filozofią i sztuką), a z drugiej dające narzędzia do ich interpretacji, zaczynają samodzielnie wytyczać ścieżkę swojej edukacji. Wybierają mianowicie przedmioty, które odpowiadają ich zainteresowaniom z określonej puli, przygotowanej przez interdyscyplinarne zespoły. Jak to wygląda w praktyce?

Wybór na rok akademicki 2018/2019

Na roku drugim studentów obowiązują – jak zwykle – cztery moduły, tym razem zatytułowane ogólnie „Dzieje i kultura Zachodu I-IV”. Dwa w semestrze zimowym, dwa w semestrze letnim. Na każdy moduł tradycyjnie składają się trzy przedmioty, podejmujące daną problematykę z perspektywy historycznej, filozoficznej i kulturowej. Studentom zostaje przedstawiona oferta całych modułów, z których wybierają te, które ich najbardziej interesują. Dokładniej rzecz ujmując, zostaje przeprowadzone głosowanie i te moduły, który uzyskają największą liczbę głosów, są realizowane w danym roku akademickim.

W tym roku studenci mieli do wyboru:

1. Dyskurs ucieleśnienia
2. Jednostka a wspólnota
3. Kultura materialna i gospodarcza Europy
4. Europejska cywilizacja miast
5. Zachód – Wschód. Spotkania cywilizacji
6. Przednowożytna wizja świata
7. Blaski i cienie kultury chrześcijańskiej
8. Spory i sposoby ich rozstrzygania

Jakie moduły cieszyły się największym zainteresowaniem? Były to: „Dyskurs ucieleśnienia” oraz „Jednostka a wspólnota”. Wystarczy rzut oka na składające się na nie przedmioty, aby się przekonać, że podejmują one powiązaną ze sobą problematykę. Na moduł „dyskurs ucieleśnienia” składają się takie przedmioty jak „Ciało indywidualne, ciało zbiorowe”(historia), „Pięć zmysłów? Strategie ucieleśnienia: filozofia, nauka, sztuka i pamięć” (filozofia)  oraz „Ciało ludzkie i postludzkie w sztukach plastycznych i sztuce działania” (sztuka). Natomiast na moduł „Jednostka a wspólnota” składają się przedmioty „Blok sowiecki po II wojnie światowej – czy był spójny?” (historia), „Jednostka a wspólnota – dwie tradycje Zachodu” (filozofia), „Artysta – członek wspólnoty czy outsider?” (sztuka).

Studenci zdecydowali się także zapoznać w następnym roku akademickim – choć nie decydując już tak jednogłośnie – z kulturą materialną i gospodarczą Europy. Dowiedzą się więc, jak modernizacja wpływała na życie w Europie („Kultura materialna a modernizacja życia codziennego w Europie od średniowiecza do współczesności”), jak kształtują się relacje między ludźmi a rzeczami („Rzeczy i ludzie. W stronę nowego materializmu”) oraz jak wygląda „Archeologia nas”, czyli co archeologia, nauka wydawać by się mogło traktująca o dalekiej przeszłości, ma do powiedzenia o współczesności.

W dzisiejszych czasach nie bez znaczenia jest także świadomość dzielących nas różnic i potencjalnych konfliktów. Studenci zdecydowali się więc na wybór modułu poświęconego sporom i sposobom ich rozstrzygania. Dzięki temu dowiedzą się, jak historycy spierali się o rozumienie totalitaryzmów („Dwudziestowieczne spory o totalitaryzmy”), jak racjonalnie debatować i się spierać („Debaty i spory – filozoficzna praktyka prowadzenia rozmów”) i co dla kultury i sztuki oznaczają różnice („Mediacje, negocjacje, dialogi międzykulturowe”).

Krzysztof Kędziora

Ożywiamy obraz – zajęcia otwarte na okcydentalistyce

Udane projekty należy powtarzać. „Żywy obraz” ćwiczyliśmy ze studentami okcydentalistyki już wcześniej (zob. O EFEKTACH EDUKACYJNYCH ŻYWEGO OBRAZOWANIA). Tym razem bierzemy na warsztat „Pracę” Forda Madoxa Browna [1821–1893].

Próby…

Bohaterowie obrazu opowiedzą o Londynie z połowy XIX wieku, a szczególnie o potrzebach i troskach jego mieszkańców. Obraz ten – jako „alegoria realna” – świetnie nadaje się do odtworzenia i ożywienia, ponieważ jest przesycony symbolami, a historię każdej z przedstawionych postaci autor sam opisał we wstępie do katalogu swojej wystawy. Jako reprezentant „sztuki społecznie zaangażowanej” starał się Ford Madox Brown przekazać jak najwięcej treści w jednym obrazie, unaocznić wiele problemów dotykających ówczesne społeczeństwo, a co więcej, wskazać konkretne rozwiązania. Jest więc o czym opowiadać. Jakie idee przyświecały artyście – ujawnimy na otwartych zajęciach (przedmiot Racjonalno-doktrynalne a irracjonalno-ekspresyjne nurty sztuki XIX wieku), na które zapraszamy wszystkich zainteresowanych sztuką. Wspólnie będziemy się zastanawiać, czy sztuka może naprawiać świat czy raczej powinna pozostawać „sztuką dla sztuki”.

21 maja 2018, godz. 12.00

Instytut Filozofii UŁ, sala F

A.G.-T.

O przedmiotach okcydentalistyki – cd.

Okcydentalistyka ma w swoim programie unikatowe przedmioty warsztatowe (patrz: siatka zajęć i komentarz do niej). Jednym z nich jest terminologia nauk humanistycznych w językach obcych (0200-2F004O). W jego ramach chcemy zaakcentować dwie sprawy:

1. Humanistyka ma swą skomplikowaną terminologię, ale można ją przełożyć w jakimś stopniu na język codzienny. Można ją też przybliżyć, podając przykłady doświadczeń potocznych, odwołując się do podstawowych naszych aktywności. Nie chodzi o to, że w codzienności przytrafia nam się wszystko, ale że jest ona styczna ze sztuką, filozofią i innymi dziedzinami wiedzy bardziej, niż na ogół nam się  to wydaje.
2. Trzeba być czujnym wobec słów, bo mają swoje skomplikowane, wiele mówiące genezy, ukrywają swe znaczenia, zmieniają je. Niektóre terminy zyskują lub tracą swoje własności opisowe czy też wartościujące. To także jest widoczne w doświadczeniu potocznym. Wiedza o tym, z jakiego języka pochodzi słowo, do jakiej kultury należy, jaka tradycja ukształtowała dane pojęcie, pozwala zrozumieć wieloznaczność pojęć i przemieszczenia znaczeń.

Dlatego zajęcia te zaczynamy od analizy naszych imion. W tym roku pracujemy w jedenastoosobowej grupie. Okazało się, że choć wszyscy mamy imiona pospolite, to pochodzą one z języków obcych: hebrajskiego, łacińskiego, celtyckiego, niemieckiego, greckiego. Jedno tylko jest być może pochodzenia staropolskiego, ale raczej litewskiego… Generalnie nazwy własne są wielce pouczające. Spróbujmy zwrócić uwagę choćby na miasta czy szczyty górskie. Pojedyncze słowo opowiada tu długą historię…

Następnie zajmujemy się perypetiami jednego tekstu w wielu przekładach. Śledzimy zmiany, uwarunkowania kulturowe tych modyfikacji, uproszczenia. To znakomicie widać na przykładzie Biblii. Oto próbka, do której zachęcił nas Arthur Danto, pisząc esej Beauty for Ashes inspirowany Księgą Izajasza[1] :

Beauty for Ashes? Dlaczego „piękno” zniknęło w językach hebrajskim, polskim, łacińskim i greckim?

Niuanse tekstu biblijnego w angielszczyźnie to osobna sprawa…

Badamy wybrane pojęcia z kultury i ich perypetie w językach greckim, łacińskim, polskim, angielskim i niemieckim (np. piękno, sztuka, smak, władza sądzenia). Sięgamy po takie terminy, które pozwolą nam zaobserwować, w jakich warunkach rodzą się stereotypowe uogólnienia. Sprawdzamy, co się dzieje, gdy słowa  potoczne, wulgarne zmieniają znaczenia włącznie z uzyskaniem neutralności znaczeniowej. Przypatrujemy się najbardziej popularnym prefiksom i sufiksom (post-, inter-, trans-, -izm/yzm, -zacja, -logia) i ich znaczeniu w budowaniu pojęć. Wreszcie, zajmujemy się tworzeniem pojęć, typami definicji i rodzajami błędów definicyjnych.

WKJ

[1]Arthur C. Danto, Beauty for Ashes, w: Regarding Beauty. A View of the Late Twentieth Century, red. N. Benezra, O. M. Viso, Hirshorn Museum and Sculpture Garden, Washington 1999.

Graliśmy na XVIII FNTiS

Gra terenowa – Odszyfruj miasto: Łódź pod lupą (XVIII FNSiT)

Przygotowane przez studentów okcydentalistyki w ramach przedmiotu projektowego praktykowanie humanistyki II LABORATORIUM WZNIOSŁOŚCI stanowiło etap gry prowadzonej przez wszystkie kierunki Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Specjalnie przygotowana u nas sala pozwalała na polisensoryczne doznania sprzyjające doświadczeniu wzniosłości. Chyba się podobało…

Laboratorium wzniosłości

ZAJĘCIA OTWARTE NA OKCYDENTALISTYCE

18 STYCZNIA – 12.00 – UL. LINDLEYA 3/5, SALA F

Serdecznie zapraszamy na spotkanie ze studentami i wykładowcami okcydentalistyki!

Na zajęciach studenci zaprezentują jedno z zadań, wykonywanych na przedmiocie poświęconym pozyskiwaniu, przetwarzaniu i prezentowaniu informacji. Będą to prezentacje przybliżające jedną z podstawowych lektur okcydentalistów – Cywilizacja. Zachód i reszta świata Nialla Fergusona (pisaliśmy o niej, gdy ukazała się po polsku). Mamy nadzieję zachęcić do jej czytania oraz przybliżyć przedmiot studiów okcydentalistyki.

Skoncentrujemy się na głównych pojęciach, przełomowych wydarzeniach, najciekawszych postaciach i niektórych przedmiotach. Za wspomnianym brytyjskim historykiem musimy przestrzegać, że Zachód zmierzcha. Ale będziemy też przekonywać, że w nieustannych modernizacjach i remodernizacjach Zachodu możemy znaleźć inspiracje, jak temu upadkowi przeciwdziałać.

Nota bene nasze otoczenie jest najsilniej modernizowanym obecnie obszarem miasta (wiemy więc, o czym mówimy :-). Uniwersytet oczywiście także się (re)modernizuje. Tak, tak, to aktualny widok z okien naszej Biblioteki Humanistycznej… Pracuje niewzruszona, choć panoramę ma z akcją.

„Nie można zaspokajać żołądka kosztem oka i ucha…” – w związku z wystawą Prampoliniego

To pouczenie pochodzi z jednego z eksponatów wspaniałej wystawy Enrico Prampolini. Futuryzm, scenotechnika i teatr polskiej awangardy (Muzeum Sztuki w Łodzi, oddział ms2). Artforum poleca tę ekspozycję w rubryce must see i jest wiele powodów, by się z tą rekomendacją zgodzić:

E. P., Kostium do Tańca Futbolu

• to pierwsza to w Polsce, a druga od 1992 roku w ogóle, wystawa poświęcona temu artyście,
• zawiera dzieła znajdujące się głównie w kolekcjach prywatnych (nie zobaczymy ich szybko),
• pomyślana została przez kuratora – Przemysława Strożka – bardzo starannie pod względem edukacyjno-poznawczym: informacje na osiach czasu uzmysławiają rozleglejszą niż się podręcznikowo przyjmowało chronologię futuryzmu; czytelna ekspozycja pozwala uchwycić redefinicje pojęć (muzyki, teatru, scenografii, gry aktorskiej itp.) oraz kluczowe zagadnienia futuryzmu (jak dynamizm czy symultaniczność), śledzić też możemy konteksty polskiego futuryzmu i przenicowany pobyt Marinettiego w Polsce), zobaczymy wszystkie gatunki sztuki uprawiane przez Parmpoliniego; łatwo zrozumiemy intermedialność awangardy i idee powiązania sztuki z życiem,
  
• ale nie zawiodą się też Ci, którzy lubią po prostu piękne kompozycje, jest ich wiele pośród obrazów olejnych czy projektów kostiumów:

E. P., Kosmiczne macierzyństwo

E. P., Kosmiczne macierzyństwo

 

 

 

 

 

 

 

 

• dla okcydentalisty ciekawe powinno być to, że sztuka polskiej awangardy jest dla sztuki zachodniej partnerem, nie goni jej tak, jak gospodarka i możliwości technologiczne.

Kapitalnym, dobrze zrozumiałym w Łodzi, choć oczywiście dygresyjnie przywołanym na tej wystawie hasłem, jest „mieszkanie najmniejsze”. Pojawia się ono jako element szerszego sloganu „Mieszkanie najmniejsze – Teatr największy” w związku  projektem teatru symultanicznego Andrzeja Pronaszki, Szymona Syrkusa i Zygmunta Leskiego. Próbę realizacji idei mieszkania najmniejszego znajdziemy na osiedlu TOR-u* Marysin III, w szczególności na malowniczej Kwarcowej, gdzie powierzchnia użytkowa mieszkania (usytuowanego w szeregowej zabudowie) obejmującego sień, kuchnię, pokój dzienny, antresolę, strych i piwnicę wynosi około… 40 m². Mieszkania nie były skanalizowane, dostęp do wody dla mieszkańców był z hydrantów ulicznych, a suchy ustęp mieścił się w ogrodzie – oto bolesny kompromis między światłym i kompleksowym rozumieniem reformy budownictwa mieszkaniowego przez małżeństwo Helenę i Szymona Syrkusów a możliwościami międzywojennej polskiej gospodarki.

Helena i Szymon Syrkusowie, Kolonia mieszkalna TOR na Marysinie III, 1934-1936, ul. Kwarcowa.

* Kolonia mieszkalna TOR na Marysinie III powstała w latach 1934-1936, na ulicach: Ołowianej, Kwarcowej i Strzeleckiego. Domy na ul. Kwarcowej zaprojektowali Helena i Szymon Syrkusowie, na pozostałych Barbara i Stanisław Brukalscy.

Murale i wielokulturowa Łódź

Murale to nie jest typowy dla zachodniej wielkomiejskiej kultury sposób dekorowania elewacji, niektórzy nie mogą się z nią pogodzić. Co to za sztuka, która z bocznej elewacji czyni „właściwą” fasadę? Nietrudno domyślić się, że ma genezę związaną z jakąś niezgodą, protestem. Nie wszyscy o tym pamiętają, oczekując, że będzie wyłącznie ozdabiać, maskować niedostatki architektury i uprzyjemniać widok. Niestety, często murale są też arbitralną i arogancką formą autoreklamy ich twórców. Jest o czym dyskutować…

Fundacja Urban Forms jest partnerem Instytutu Filozofii. Dzięki tej współpracy studenci i doktoranci zyskali dodatkową przestrzeń praktykowania humanistyki w obszarze NGOs głównie w formie działań edukacyjnych. Obecnie wspieramy trwający właśnie projekt Off Galeria 2.0, finansowany przez MKiDN w ramach programu Kultura Dostępna, a realizowany we współpracy z Muzeum Miasta Łodzi i Stowarzyszeniem Społecznie Zaangażowani. Celem projektu jest propagowanie zarówno sztuki miejskiej, jaki i tradycyjnej, muzealnej oraz wzbudzanie zainteresowania historią najbliższego otoczenia. Na Starym Polesiu po raz drugi (pierwsza edycja odbyła się w 2015) powstają trzy murale inspirowane obrazami z kolekcji Muzeum Miasta Łodzi. Chodzi o to, by propagować miasto jako miejsce, w którym żyje się na co dzień i w którym można coś zmieniać. Jednocześnie twórcy projektu Off Galeria zwracają uwagę na bogatą tradycję Łodzi i wspaniałe zbiory, jakie znajdują się w naszych muzeach. Zależy im na tym, aby dzieła powstały we współpracy z mieszkańcami (co nie znaczy pod dyktando partykularnych gustów) i podkreślały wielokulturowe dziedzictwo miasta. Czy można połączyć funkcję dekoracyjną murali z twórczym myśleniem o przestrzeni miasta i jego historii? Może warto podejrzeć też, co FUF robi w ramach festiwalu Łódź Czterech Kultur.

Integralnym elementem powstawania Off Galerii są działania edukacyjne, w tym lekcje muzealne, warsztaty na podwórkach, miniwykłady i dyskusje na spotkaniach z mieszkańcami. W najbliższą niedzielę odbędzie się wycieczka autobusowa szlakiem murali, a związana z tym projektem. Udział jest bezpłatny. Może znajdą się jeszcze jutro jakieś wolne miejsca… Warto poznać FUF po efektach jej pracy, a wycieczka to okazja, by zobaczyć ich wiele na żywo. Start o 10.00, ul. Traugutta 25.

 

Widzialne i niewidzialne

O tym, co znaczą visual culture studies, visual studies dla „zachodoznawstwa” opowiada dr Agnieszka Rejniak-Majewska (prowadząca na okcydentalistyce wiele autorskich zajęć):

Widzialne i niewidzialne

It’s not about how you look, it’s about how you see – „Nieważne jak wyglądasz, ważne jak widzisz”. Hasło to trafiło do popularnego obiegu, pojawiając się na ulicznych graffiti i koszulkach z motywem sowy – tradycyjnego emblematu mądrości – spoglądającej na nas zza wielkich okularów dziecięcymi, bezbronnymi oczami.

Choć ów motyw jest bardzo cute, całość zaś łatwo wyjaśnić feministycznym kontekstem, w przytoczonym haśle kryje się i ogólniejsze przesłanie. Kluczowe jest bowiem użyte w nim słowo „jak”, które zamiast pytać o przedmiot widzenia kieruje uwagę na to w jaki sposób, z jakim nastawieniem i za pośrednictwem jakich środków postrzegamy otaczający nas świat. Widzenie okazuje się w takim ujęciu aktem, działaniem określającym ludzkie relacje, a nie jedynie prostym przyswajaniem zewnętrznej rzeczywistości.

Badania kultury wizualnej (visual culture studies, visual studies) od momentu gdy zaczęły się kształtować w latach 70. XX wieku akcentowały ów sprawczy, performatywny wymiar widzenia. Przedmiotem ich analiz są bowiem, jak podkreśla większość autorów, nie tylko kulturowe wzorce przedstawiania, ale również to jak sposoby obrazowania i cyrkulacja obrazów uczestniczą w porządkowaniu społecznej realności i nadawaniu jej ram. Badania te, wychodząc poza tradycyjny obszar historii sztuki, zwracały się w stronę szerzej pojętej ikonosfery i współczesnej kultury medialnej, szukając krytycznych narzędzi ich rozumienia. Choć dziś mają one w pełni akademicki status, wciąż pozostają w gruncie rzeczy obszarem interdycyplinarnym, sytuującym na pograniczu nauk społecznych, antropologii, historii sztuki i medioznawstwa. Autorzy określający się jako badacze kultury wizualnej podkreślają przy tym często zaangażowany charakter własnej praktyki – to że nie jest ona jedynie nowym obszarem wiedzy naukowej, ale próbą krytycznego rozpoznania otaczającej rzeczywistości i próbą jej aktywnego zmieniania od środka. Chodzi tu między innymi o   pogłębianie tego co określa się jako visual literacy – co na polski tłumaczy się jako „wizualny alfabetyzm” lub „wizualne kompetencje”, a co oznacza nie tylko sprawność odczytywania wizualnych przekazów, ale świadomość tego jak różne obrazy zależnie od formy, kontekstu i medium generują i przenoszą znaczenia. Jeśli kultura Zachodu słusznie określana jest jako wybitnie wzrokocentryczna – związana z wizualnym podporządkowywaniem coraz to nowych obszarów rzeczywistości, to badania kultury wizualnej stanowią w ramach tej tradycji ważną refleksyjną korektę, przypominając o starej prawdzie, że za każdym obszarem widzialności ukrywają się mechanizmy i zjawiska wykluczone z widzenia, pominięte i nieuświadomione.

Wydana niedawno książka jednego z najznamienitszych współczesnych badaczy kultury wizualnej, Nicholasa Mirzoeffa „Jak zobaczyć świat” to dobre, przystępne wprowadzenie do tych zagadnień. Typowo zachodnią i nowoczesną chęć zobaczenia „świata w jego całości” Mirzoeff przekłada tutaj na myślenie kierowane troską o świat jako wspólny dom w czasach ekologicznych zagrożeń i globalnego obiegu informacji. W krótkich case studies – obejmujących różne zagadnienia od tradycyjnego portretu po współczesne selfie, od narodzin fotografii po media społecznościowe – pokazuje on jak nasze widzenie i rozumienie rzeczywistości warunkowane jest przez technologie medialne i przez istniejące społeczno-polityczne podziały. Wydobywa to co nieprzedstawione, skryte za oswojonymi typami obrazów, a także to w pojedynczych obrazach czyni je gestem przekroczenia, przełamania panujących konwencji. Mirzoeff nie potępia ani naszego obsesyjnego głodu obrazów, ani związanej z nim estetyzacji i możliwości manipulacji, daleki jest od moralistycznej niechęci wobec obrazowych zapośredniczeń. Zwraca natomiast uwagę, że to w jaki sposób obrazy przyswajamy, jakie obrazy tworzymy i udostępniamy ma niebagatelny wpływ na nasz świat i na nas samych.

 

Nicholas Mirzoeff, Jak zobaczyć świat, przeł. Ł. Zaremba, Warszawa – Kraków 2016.

W.J.T. Mitchell, Czego chcą obrazy?, przeł. Ł. Zaremba, Warszawa 2013.

Mieke Bal, Wizualny esencjalizm i przedmiot kultury wizualnej, przeł. M. Bryl, „Artium Quaestiones” 2006, vol. XVII.

John Berger, Sposoby widzenia, przeł. M. Bryl, Poznań 1997.

Może zacząć od szczegółu

Poznawanie cywilizacji zachodniej można zacząć od wielkich narracji. Jedna z nich – jak się zdaje – legła właśnie u podstaw ukucia pojęcia Zachodu, z którym zmagamy się na okcydentalistyce. Czym w ogóle jest ów Zachód? Czy da się go w sposób ogólny opisać? Warto może spojrzeć na ten historyczno-polityczno-gospodarczo-kulturowy moloch od strony szczegółów, na przykład poprzez detal architektoniczny w naszym mieście. W autorską, oddolną inicjatywę pani Marii Nowakowskiej Łódzki detal zaangażowali się ostatnio współpracujący z nami pracownicy Katedry Historii Sztuki UŁ, wspierając część projektu związanego z letnim obozem inwentaryzacyjnym. Autorka całego przedsięwzięcia, które może pochwalić się także książkowym wydaniem przewodnika, wzmiankuje o tym, że łódzki detal to „okazja do odbezpieczenia patriotyzmu lokalnego”. To bardzo ciekawa uwaga, która zaprowadzi entuzjastów tego pomysłu wprost do jednego z ważniejszych osiągnięć kultury zachodniej – PLURALIZMU.